Stikstof

De SAS

De opvolger van de PAS is de SAS, de Spoedwet Aanpak Stikstof. Deze wet is opgenomen in de Wet Natuurbescherming. Het sjoemelen mert stikstof kan weer doorgaan.

Voor het klimaat wil de overheid miljoenen bomen gaan planten, maar .. de overheid zet een premie op extra boskap en afgraven in N2000 gebieden.

Door extra kap en afgraven in N2000 gebieden ontstaat ruimte voor extra stikstofuitstoot.

Kortom, na de PAS is er weer ruimte voor stikstofgesjoemel met de SAS.

Hoe zit dat?

De overheid houdt er krampachtig aan vast om N2000 gebieden voedselarm te maken. Daarom moet er stikstof uit worden afgevoerd. Dat gebeurt door het weghalen van de in de loop  van jaren opgebouwde hoeveelheid ‘meststoffen’. Dus door kappen van bos en door afgraven van de humuslaag.

Door die maatregelen verdwijnt er geen stikstof uit het milieu. Een groot deel van de gekapte bomen wordt verbrand en dan komt de stikstof die in die bomen was vastgelegd, direct in de lucht. De afgegraven grond wordt verplaatst. In Schoorl wordt de afgegraven humuslaag gebruikt om wandelpaden mee te ‘verharden’. Door die verplaatsing neemt de stikstofhoeveelheid natuurlijk niet af, maar wordt een gedeelte van het natuurgebied tijdelijk wel voedselarm.

Tijdelijk?

Ja, want door deze maatregelen wordt ogenschijnlijk ruimte geboden voor extra stikstofemissie, terwijl er niets hoeft te worden gedaan aan verminderen van de bestaande emissie. En die bestaande emissie was al zo groot, dat in 20 tot 30 jaar de hoeveelheid ‘meststoffen’ in de gekapte en afgegraven natuur weer terug is op het huidige niveau. Het wordt zelfs erger, want enerzijds komt de stikstof die in de bossen was vastgelegd er bij als stikstof in lucht en anderzijds wordt er vergunning verleend voor emissie van nog meer stikstof.

Wat vindt de wetenschap van de boskap?

Een groep wetenschappers wil  dat de natuurgebieden worden omgevormd tot een situatie uit het verleden. Naar de situatie rond 1900 om precies te zijn. Dat was een periode waarin er door menselijk ingrijpen weinig bos was in Nederland. In de droge open zandvlakten kon maar weinig flora en fauna gedijen. Door aanplant van bossen verbeterde het leefklimaat voor de mensen en voor veel soorten flora en fauna, maar nou net niet voor de soorten die zich met veel moeite hadden gevestigd in de droge open zandgebieden..

Andere wetenschappers wijzen op de onmogelijke doelstelling van hun collega’s. Daar zijn verschillende argumenten voor.
1. Als deze wetenschappers een andere periode uit het verleden hadden aangewezen als ‘hun doel’, dan was er een heel ander beeld uit tevoorschijn gekomen. Holland ontleent zijn naam niet voor niets aan Holtland, Bosland.
2. Als de stikstofemissie niet wordt verlaagd, blijft de afgegraven grond niet voedselarm.
3. Juist (naald-)bossen zijn goed bestand tegen een hoge stikstofdepositie. De bomen leggen stikstof vast en verminderen daarmee de stikstofbelasting in de overige natuur.
4. Het klimaat is aan het veranderen. Het is zinloos om flora en fauna te willen die in de nieuwe omstandigheden met hogere temperaturen en meer geconcentreerde neerslag geen overlevingskans heeft.
5. Naaldbossen kunnen een belangrijke rol spelen in het vasthouden van regenwater, om verdere verdroging tegen te gaan. Een groot voordeel van naaldbomen is dat zij in de droge perioden veel minder water gebruiken dan loofbomen.

Waarom laat de overheid de bossen dan kappen?

De PAS is er niet meer. Dat was een rekenmethode waarmee toekomstige mogelijke vermindering van stikstofemissie alvast mocht worden gebruikt voor het uitgeven van nieuwe vergunningen voor extra stikstofemissie. De Hoge Raad heeft beslist dat dat niet mag.

Daarmee kwam o.a. de bouw tot stilstand.

Om de bouw weer op gang te helpen, heeft de overheid een nieuwe rekenmethode bedacht. Er wordt nu berekend hoeveel stikstof er in de N2000-gebieden is ‘verminderd’ (door kappen en afgraven) en die hoeveelheid wordt als ‘ruimte’ beschikbaar gesteld voor vergunningen voor extra emissie. De vrij gekomen stikstof door het verbranden van de bomen wordt niet meegeteld als emissie en de verplaatste stikstof door het afgraven wordt wel meegeteld als verlaging.

Dan gaat in feite de stikstofemissie dus toenemen?

Ja. Daarom vinden wij de nieuwe rekenmethode net zo’n zwendel als de PAS. Daarom zijn wij er vierkant tegen, omdat die extra emissieruimte ten koste gaat van de bestaande natuur. Dat de rijksoverheid de lagere overheden stimuleert om bossen te kappen, met als premie de ruimte om bouwvergunningen te verlenen.

Kun je dat bewijzen?

Ja. Met de Spoedwet Aanpak Stikstof is de mogelijkheid in de wet opgenomen voor het salderen van stikstofdepositieruimte die ontstaat door extra maatregelen bovenop de bestaande beheersplannen voor N2000-gebieden. Lees maar na in de wetsgedeelten hieronder en in de overwegingen van de RvS (met dank aan Mr Anneke Wezel).


In artikel 5.5a Wet natuurbescherming is opgenomen:

Lid 1: Besluiten, waarbij projecten worden toegestaan, kunnen worden genomen, met gebruikmaking van stikstofdepositieruimte.

Lid 2: Stikstofdepositieruimte als bedoeld in het eerste lid, wordt alleen geregistreerd als aanvullende maatregelen zijn getroffen ten opzichte van de in het beheerplan voor het desbetreffende Natura 2000-gebied opgenomen maatregelen, die de belasting van de natuurwaarden door stikstof verminderen, onderscheidenlijk die de staat van instandhouding verbeteren.

lid 4. Een besluit, waarbij het project wordt toegestaan, kan alleen worden genomen als de stikstofpositieruimte gelijk of groter is dan de door het project te veroorzaken toename van de stikstofdepositie.

Verdere informatie is te vinden in de Staatscourant 2019 7042, 35347.

De Raad van State was kritisch ten aanzien van het Depositieregistratiesysteem in het wetsvoorstel en adviseerde op dit punt:

In het voorgestelde artikel 5.5a van de Wet natuurbescherming is voorzien in een regeling waarbij projecten worden toegestaan met gebruikmaking van een ‘geregistreerde stikstofdepositieruimte’ (de toelichting spreekt ook wel van een ‘stikstofdepositiebank’). Stikstofdepositieruimte ontstaat, volgens het tweede lid van dat artikel, door aanvullende maatregelen ten opzichte van de in het beheerplan voor het desbetreffende Natura 2000-gebied opgenomen maatregelen.

De Afdeling merkt op, dat nu in veel gebieden sprake is van overbelasting, inzichtelijk dient te worden gemaakt welke maatregelen in het kader van artikel 6, eerste en tweede lid, van de Habitatrichtlijn worden genomen die nodig zijn voor het bereiken van de instandhoudingsdoelstellingen voor dat gebied en welke maatregelen als bedoeld in het voorgestelde artikel 5.5a, tweede lid, daadwerkelijk als aanvullend zullen kunnen worden beschouwd. Daarnaast moet concreet gemaakt worden dat de te treffen maatregelen verder gaan dan voor het behalen en behouden van de instandhoudingsdoelstellingen nodig is en dat juist die verdergaande maatregelen ruimte vrijmaken voor nieuwe ontwikkelingen die significante gevolgen voor Natura 2000-gebieden kunnen hebben.


De PAS

De PAS is van de baan. De Raad van State heeft Mobilisation for the Environment (MOB) gelijk gegeven. Vergunning verlenen voor uitstoot van stikstof mag niet meer op basis van nog te realiseren toekomstige (berekende) stikstof vermindering. De rekenmethodiek van de PAS mag dus niet langer worden gebruikt. Omdat de regering het probleem jarenlang voor zich uit heeft geschoven, betekent de uitspraak van de RvS dat er geen uitbreiding meer kan van de veestapel en dat geen bouwvergunningen meer kunnen worden afgegeven totdat de stikstofemissie daadwerkelijk is verminderd en daardoor de stikstofdepositie in natuurgebieden is afgenomen. Of zou onze regering een nieuwe versie van het PAS-gesjoemel gaan bedenken?

De PAS (Programmatische Aanpak Stikstof) is een door het Ministerie van Economische Zaken bedachte, controversiële manier om agrarische- en industriële bedrijven vergunning te kunnen verlenen voor het uitstoten van stikstofverbindingen, zonder dat daar gerealiseerde verlagingen van de stikstof hoeveelheid tegenover staan. Zelfs zonder dat de hoeveelheid stikstofverbindingen in de lucht gemeten hoeft te worden.

Rekenen met een computermodel was volgens de PAS genoeg om vast te kunnen stellen of er voldoende ‘ruimte’ is om een aangevraagde vergunning voor bedrijfsuitbreiding te verlenen.

Over de PAS zijn veel rechtszaken aangespannen. Uiteindelijk zijn die terecht gekomen bij onze Raad van State (RvS). De regelgeving is (expres?) zo ingewikkeld gemaakt, dat zelfs de RvS er niet meer uit kwam. De RvS heeft om advies gevraagd aan het Europees Hof over de zaak die was aangespannen door Mobilisation for the Environment (MOB), Vereniging Leefmilieu en Werkgroep Behoud de Peel.

Op 7 november 2019 kwam de uitspraak van het Europees Hof. Die was duidelijk, de PAS klopt niet: Nederland doet veel te weinig aan het beperken van de stikstof-emissie. Nederland meet de stikstofhoeveelheid in de lucht niet, maar die wordt berekend. Dat mag niet volgens het Europees Hof.

Gebruik makend van dit advies zal heeft RvS uitgespraak gedaanin alle in Nederland lopende rechtszaken. Een stevige tik op de vingers van de regering, met grote gevolgen.

Waarom zouden we wachten op de RvS?
V
ooruitlopend op de uitspraken van de RvS, hadonze regering alvast een eigen standpunt ingenomen. Dat standpunt wasnogal simpel: we gaan voorlopig gewoon door met de PAS. Zie hier de Kamerbrief die de regering daarover heeft opgesteld. Helaas heeft die ‘laissez faire’ houding de situatie er niet beter op gemaakt, met als gevolg veel zwaardere ingrepen in 2020 dan nodig zou zijn geweest als de regering (zoals dat hoort) voor uit had gekeken.

Het Europees Hof
Er zijn bij het Europees Hof 5 rechters en een advocaat-generaal. De zittende rechters zijn afkomstig uit Finland, Roemenië, Slovenië, Nederland en Litouwen.

Wat het Europees Hof vindt van de PAS

De doelstelling van de PAS is onvoldoende
De PAS beoogt maar 2% reductie van de stikstof-emissie in 2030. Terwijl de stikstof-neerslag in veel Nederlandse natuurgebieden 400% te hoog is en volgens de voorspellingen ook niet zal dalen.

Berekenen in plaats van meten mag niet meer
In Nederland werd de stikstofhoeveelheid niet gemeten, maar berekend met het model Aerius2. Die berekeningen bleken bij herhaling te optimistisch. De methode lijkt verdacht veel op de manier waarop onze overheid om gaat met de geluidsoverlast van Schiphol en met fijnstof rond biomassacentrales (berekenen en bewust niet meten). Het Hof stelt dat metingen moeten worden gedaan in plaats van de modelberekeningen.

Voorschotten nemen mag niet
Met de PAS in de hand nam Nederland bij het uitgeven van nieuwe vergunningen voor de uitstoot van stikstofsteeds een voorschot op nog te realiseren stikstofverlagingen. Dat mag niet volgens het Hof (en de RvS). Omdat de intensieve veehouderij in ons land de grootste stikstofbron is, zal deze uitspraak grote gevolgen krijgen voor deze branche.

Uitgebreide informatie
Meer over de Vereniging Leefmilieu vindt u hier.
Meer over MOB vindt u hier.
Informatie over de zaak bij de Raad van State en het Europees Hof vindt u hier.

Uitspraak Europees Hof van groot belang voor de natuur
De natuur heeft al jaren te kampen met veel te veel neerslag van ammoniak en andere stikstof verbindingen. Toch werden vergunningen uitgegeven voor bedrijfsuitbreiding of voor nieuwe activiteiten. Dat werd gedaan als ‘voorschot’ op nog te realiseren verminderingen. Die verminderingen zouden moeten komen door betere filtering door de industrie en door het verkeer en vooral door de veeteelt. Omdat het Europees Hof zich duidelijk heeft uitgesproken dat zo’n voorschot nemen niet meer mag, kunnen boeren met uitbreidingsplannen het moeilijk krijgen. De natuur vaart er wel bij, eindelijk komen er zinvolle maatregelen in zicht om de stikstofhoeveelheid in onze lucht te gaan verminderen.

Lees hieronder verder als u wilt weten wat de PAS eigenlijk is. En wat de PAS te maken heeft met de Schoorlse Duinen.

 

De overheid speelt met de PAS een merkwaardige rol voor de natuur. Laten we de Schoorlse Duinen als voorbeeld nemen.

de overheid en de Schoorlse Duinen
Eerst zijn die aangewezen tot Staatsnatuurmonument vanwege de bijzondere waarden die het gebied heeft voor de natuur, de wetenschap en de recreatie. Voornaamste opdracht: in stand houden wat er is.

Daarna werd het gebied aangewezen tot Natura 2000 gebied. Alweer met als voornaamste opdracht het beschermen en in stand houden van wat er is.

Toen werd de PAS ontwikkeld. De Programmatische Aanpak Stikstof. Een plan om de uitstoot (emissie) van stikstofverbindingen in balans te brengen met de aanvaardbare hoeveelheid neerslag van stikstof (de depositie). Dat vond de overheid nodig, omdat er geen ruimte meer was om nieuwe vergunningen af te geven aan het bedrijfsleven voor activiteiten die veel stikstof uitstoten (zoals bijvoorbeeld zware industrie of megastallen).

stikstof moeilijk in evenwicht
Het valt niet mee om de balans te vinden tussen enerzijds de uitstoot en anderzijds de toelaatbare neerslag, want de stikstof uitstoot neemt steeds verder toe. Het gaat op allerlei manieren mis. De voornaamste bronnen van stikstof zijn: industrie, verkeer, landbouw en veeteelt. Twee heel belangrijke stikstofbronnen zijn echter buiten de PAS gelaten: luchtverkeer en scheepvaart.

voorschot op grond van modelberekening
Er is besloten om niet te gaan meten, maar het beleid te baseren op (gemakkelijk te manipuleren) model berekeningen: het Aerius-model werd ontwikkeld. In de berekeningen is alvast een voorschot genomen op de verwachte verlaging van de stikstofemissie. De effecten zijn alvast ingecalculeerd van niet sjoemelende zuinige en schone dieselauto’s en van de luchtreinigers die moeten worden geïnstalleerd door industrie en veeteelt. Zoals we inmiddels weten, is de emissieverlaging er alleen op papier. De overheid werkt zich zelf ook flink tegen, bijvoorbeeld door de verhoging van  de maximum snelheid naar 130 km/u. Verlagen van de uitstoot door industrie, landbouw en veeteelt blijkt lastig en kostbaar te zijn. Maar door het voorschot dat de berekeningen alvast hebben genomen op de verwachte verlaging, worden wel weer nieuwe vergunningen uitgegeven. Het effect van deze kromme manier van denken is dus een verhoging van de stikstof uitstoot.

natuur erg gevoelig voor stikstof
Juist in natuurgebieden mag maar weinig aan stikstofverbindingen terecht komen, omdat deze werken als kunstmest en daardoor onbedoeld de groei stimuleren. En natuurgebieden worden door Europa beschermd. Wat nu?

dan natuur maar geschikt maken voor meer stikstof
Daar komt de PAS weer tevoorschijn: het gaat om de balans tussen uitstoot en neerslag. Als de ene kant niet lichter wordt, dan moet de andere kant maar zwaarder. Als de uitstoot aan stikstof niet afneemt, dan moeten we de natuur maar geschikt maken voor het opvangen van meer stikstof. Dat gaat het best als er niks groeit. Dan heeft al die “kunstmest” uit de lucht geen effect.

Terug naar ‘overheid’.

Reacties zijn gesloten.